Tại Diễn đàn Quốc gia ngành game Việt Nam, ông Vũ Quốc Huy, Giám đốc Trung tâm Đổi mới Sáng tạo Quốc gia (NIC) chia sẻ ngành công nghiệp game Việt Nam có những bước tiến vượt bậc trong 10 năm qua. Điều này được thể hiện qua những con số khi doanh thu ngành Game Việt Nam đã vượt 500 triệu USD và đứng thứ 5 tại Đông Nam Á. Nhìn một cách thực tế, Việt Nam hoàn toàn có đủ cơ sở và tiềm năng để phát triển hơn nữa khi số lượng người chơi trẻ ngày một đông đảo, việc tiếp cận với smartphone và máy tính giờ đây đã trở nên dễ dàng hơn.
Một thị trường đầy tiềm năng
Ngành game Việt Nam đã có những thành tựu nhất định trong năm 2023. Thần Trùng của DUT Studio khởi đầu thuận lợi khi đạt vị trí top 1 xu hướng trên Steam trong ngày ra mắt, vượt mặt cả Dota 2 và GTA V. Ít ngày sau đó, trò chơi kinh dị này trở thành tựa game được chơi nhiều nhất, khi ước tính có khoảng 1.500 người chơi cùng lúc ở giờ cao điểm, với 97% phản hồi tích cực. Sự thành công này như một hồi trống thúc đẩy các studio game Việt bùng nổ.
Thể thao điện tử hay eSports tại Việt Nam cũng có những bước phát triển vô cùng ấn tượng. Trong 10 năm qua, các đội tuyển thể thao điện tử Việt Nam đã vươn mình ra khỏi khu vực Đông Nam Á để cạnh tranh với những đội tuyển hàng đầu khác trên toàn cầu. Tại SEA GAMES 31, đoàn thể thao điện tử Việt Nam đã xuất sắc chắc giành được bốn huy chương vàng và ba huy chương bạc.
Với hơn 18 triệu người chơi thể thao điện tử, theo Sách trắng Thể thao điện tử Việt Nam 2021, ngành thể thao điện tử Việt Nam đang sở hữu một nền tảng tiềm năng để phát triển. Việc thể thao điện tử xuất hiện tại SEA GAMES cũng thể hiện nỗ lực thúc đẩy thể thao điện tử của Chính phủ Việt Nam. Giờ đây, game thủ chuyên nghiệp hay các nghề nghiệp liên quan đến game và thể thao điện tử đang ngày càng phổ biến hơn tại Việt Nam.
Vikings Esports là một trong những phòng máy hiện đại nhất tại Việt Nam.
Sự phát triển của các phòng máy cybercafe cũng góp phần thúc đẩy sự phát triển của thể thao điện tử khi các game thủ có thể trải nghiệm các tựa game esports một cách cách chuyên nghiệp, nhất quán. Điển hình như hệ thống Vikings Esports với 11 phòng máy chuyên nghiệp trải dài từ TP.HCM cho tới Hà Nội. Đây là một trong những hệ thống đầu tư bài bản, tiên phong trong việc tối ưu cấu hình và thiết bị nhằm giúp người chơi có được trải nghiệm tốt nhất. Đây cũng là phòng máy cybercafe đầu tiên ở Việt Nam được trang bị 100% CPU Intel chính hãng.
Các giải đấu thể thao điện tử trong nước từ cấp độ chuyên nghiệp, bán chuyên, cho đến đại học đang ngày một phổ biến hơn. Giải đấu National Student Open Cup là một minh chứng điển hình với sự tham gia của hơn 100 trường đại học, cao đẳng trên toàn Việt Nam. Ngoài ra, nhiều đơn vị như Intel cũng đang liên kết với các đối tác trong nước để thúc đẩy thể thao điện tử cách tổ chức các sân chơi và giải đấu ở nhiều cấp độ, như gần đây nhất là Đấu Trường Máy Tính, Intel Tech Camp, v.v.
Tầm quan trọng của những chính sách hỗ trợ đối với phát triển ngành
Lĩnh vực game và thể thao điện tử sở hữu những tiềm năng đáng nể, và ngày càng nhiều các studio và nhân tài trong ngành xuất hiện. Trong quá khứ, sự hỗ trợ từ chính phủ đã được chứng minh là yếu tố quan trọng thúc đẩy sự phát triển của ngành công nghiệp game ở nhiều thị trường.
Những studio này thường bắt nguồn từ những dự án khởi nghiệp ở quy mô nhỏ và ngân sách thấp nhằm phát triển trò chơi tâm huyết mà họ hằng ấp ủ. Khuyến khích sự phát triển của lĩnh vực trò chơi có thể liên quan đến việc tạo ra một môi trường pháp lý và thuế cho phép những studio khởi nghiệp này phát triển mạnh mẽ mà không phải chịu quá nhiều gánh nặng về tài chính trong thời gian đầu.
Mỗi quốc gia áp dụng thuế theo cách riêng nhưng mục tiêu quan trọng là để tạo động lực và điều kiện tối đa để các nhà phát triển có thể mang những sản phẩm tốt nhất đến người dùng. Ở Mỹ, các nhà phát triển game có thể được hưởng khoản tín dụng thuế R&D (nghiên cứu và phát triển) cho việc tạo và cải thiện sản phẩm. Hay ở Anh, chính phủ hỗ trợ các nhà phát triển game bằng cách hoàn thuế cho số tiền họ chi vào việc thiết kế, sản xuất và thử nghiệm trò chơi mới.
Thậm chí, luật Nghĩa vụ quân sự vốn được coi là nghiêm ngặt nhất của Hàn Quốc cũng sẵn sàng miễn cho những game thủ đạt được thành tích thi đấu quốc tế cao. Đối với mảng thể thao điện tử, những giải đấu Việt Nam hiện nay tuy ngày một nhiều nhưng lại thiếu một tầm nhìn chung. Các giải đấu lớn chủ yếu đến từ những đơn vị phát hành nhằm quảng bá trò chơi. Trong khi đó, sự phát triển của ngành thể thao điện tử cần được triển khai một cách nhất quán với một hệ sinh thái hoàn chỉnh, đáp ứng tối đa các nhu cầu từ người chơi, các đơn vị sản xuất cho đến các nhà hoạch định chính sách.
Đầu những năm 2000, Hàn Quốc đã thực thi hàng loạt chính sách hỗ trợ ngành game, tạo nên một vòng tròn sinh thái hoàn chỉnh, thành lập tổ chức KeSPA (Hiệp hội thể thao điện tử Hàn Quốc) để tập trung tổ chức những giải đấu game tầm cỡ. 2,5 triệu USDNhờ sự hỗ trợ đó, Hàn Quốc được xem là cường quốc về thể thao điện tử và thu được rất nhiều lợi ích kinh tế trong lĩnh vực này. Một trong những game thủ cực kỳ nổi tiếng tại Hàn Quốc – Lee 'Faker' Sang-hyeok – sở hữu thu nhập đến 2,5 triệu USD.
Ở Việt Nam, Hội Thể Thao Điện Tử Giải Trí Việt Nam (VIRESA) đã trở thành đầu tàu thúc đẩy sự phát triển của thể thao điện tử. VIRESA đã phối hợp và hỗ trợ với các đơn vị nhà phát hành lớn như VNGGames để tổ chức các giải đấu tầm cỡ, gần đây nhất là giải Giao hữu Liên Minh Huyền Thoại giữa đội tuyển Hàn Quốc và Việt Nam vào tháng 9/2023.
VIRESA cũng làm việc với các trường đại học để dần phổ cập thể thao điện tử qua mô hình câu lạc bộ. Tuy vậy, việc đại chúng hóa thể thao điện tử đòi hỏi nhiều nỗ lực và hỗ trợ hơn nữa từ cấp chính phủ để đưa ra chiến lược quản lý và phát triển phù hợp bởi đây là một chặng đường dài, đòi hỏi sự hợp tác của nhiều bên.
Chắp cánh cho sự bùng nổ của ngành game Việt
Không phải ngẫu nhiên mà Hàn Quốc trở thành những cường quốc kinh tế về game. Họ đánh giá được lĩnh vực này sở hữu tiềm năng rất lớn để bứt phá và cái cần chỉ là điều kiện, cơ hội. Mở ra hướng đi thoáng hơn với nhiều chính sách và phúc lợi là cách tốt nhất để giải quyết khó khăn, thúc đẩy thị trường này phát triển vượt bậc.
Với lĩnh vực phát triển game, Chính phủ có thể xem xét đưa ra những chính sách ưu đãi, khuyến khích các studio game nghiên cứu và phát triển những sản phẩm giá trị cao, mang lại nhiều lợi ích về nhiều mặt. Game cũng là một công cụ tốt để quảng bá văn hóa của một quốc gia đến thế giới. Vì vậy, các nhà lập sách có thể xem xét các yếu tố này để đưa ra những chính sách nhằm thúc đẩy những kỹ sư tài năng của đất nước tạo ra các sản phẩm trò chơi chất lượng.
Trong khi đó, thể thao điện tử đòi hỏi sự thay đổi lớn về chính sách và môi trường pháp lý. Mỗi đất nước sẽ có những góc nhìn riêng về trò chơi điện tử, nhưng những lợi ích lớn lao về mặt kinh tế mà bộ môn này mang lại là không thể phủ nhận. Chính vì vậy, nếu muốn phát triển thể thao điện tử về mọi mặt, cơ quan quản lý cần phải tạo điều kiện, môi trường phù hợp để các bên liên quan như VIRESA, các trường đại học, các công ty phát hành game, và các thương hiệu có thể mạnh dạn hơn trong việc đào tạo, tạo sân chơi một cách bài bản và dài hạn.
Đối với việc phát triển tài năng, Việt Nam cần có nhiều hơn các chính sách hỗ trợ game thủ ngay từ sớm. Các lớp dạy về thể thao điện tử nên được đầu tư bài bản, chỉn chu và được hợp thức hóa, chứ không chỉ tổ chức nhen nhóm và rời rạc.
Về việc cạnh tranh danh hiệu, Việt Nam cần tăng thêm các phúc lợi cho tuyển thủ khi tham gia học tập và thi đấu, tạo ra các chính sách phù hợp giúp các nhà tài trợ thoải mái hơn khi phát triển các dịch vụ trong nước. Có như vậy, các đội tuyển thể thao điện tử tại Việt Nam mới có đầy đủ tiềm lực và điều kiện để tập trung vào rèn luyện tốt nhất. Đó cũng là cách mà các nước phát triển Hàn Quốc, Anh, Mỹ hay Trung Quốc đang áp dụng.
Theo tác giả Phùng Việt Thắng, Giám đốc Nhóm Kinh doanh, Marketing, và Truyền thông, Tập đoàn Intel tại thị trường Việt Nam
Một thị trường đầy tiềm năng
Ngành game Việt Nam đã có những thành tựu nhất định trong năm 2023. Thần Trùng của DUT Studio khởi đầu thuận lợi khi đạt vị trí top 1 xu hướng trên Steam trong ngày ra mắt, vượt mặt cả Dota 2 và GTA V. Ít ngày sau đó, trò chơi kinh dị này trở thành tựa game được chơi nhiều nhất, khi ước tính có khoảng 1.500 người chơi cùng lúc ở giờ cao điểm, với 97% phản hồi tích cực. Sự thành công này như một hồi trống thúc đẩy các studio game Việt bùng nổ.
Thể thao điện tử hay eSports tại Việt Nam cũng có những bước phát triển vô cùng ấn tượng. Trong 10 năm qua, các đội tuyển thể thao điện tử Việt Nam đã vươn mình ra khỏi khu vực Đông Nam Á để cạnh tranh với những đội tuyển hàng đầu khác trên toàn cầu. Tại SEA GAMES 31, đoàn thể thao điện tử Việt Nam đã xuất sắc chắc giành được bốn huy chương vàng và ba huy chương bạc.
Với hơn 18 triệu người chơi thể thao điện tử, theo Sách trắng Thể thao điện tử Việt Nam 2021, ngành thể thao điện tử Việt Nam đang sở hữu một nền tảng tiềm năng để phát triển. Việc thể thao điện tử xuất hiện tại SEA GAMES cũng thể hiện nỗ lực thúc đẩy thể thao điện tử của Chính phủ Việt Nam. Giờ đây, game thủ chuyên nghiệp hay các nghề nghiệp liên quan đến game và thể thao điện tử đang ngày càng phổ biến hơn tại Việt Nam.
Vikings Esports là một trong những phòng máy hiện đại nhất tại Việt Nam.
Sự phát triển của các phòng máy cybercafe cũng góp phần thúc đẩy sự phát triển của thể thao điện tử khi các game thủ có thể trải nghiệm các tựa game esports một cách cách chuyên nghiệp, nhất quán. Điển hình như hệ thống Vikings Esports với 11 phòng máy chuyên nghiệp trải dài từ TP.HCM cho tới Hà Nội. Đây là một trong những hệ thống đầu tư bài bản, tiên phong trong việc tối ưu cấu hình và thiết bị nhằm giúp người chơi có được trải nghiệm tốt nhất. Đây cũng là phòng máy cybercafe đầu tiên ở Việt Nam được trang bị 100% CPU Intel chính hãng.
Các giải đấu thể thao điện tử trong nước từ cấp độ chuyên nghiệp, bán chuyên, cho đến đại học đang ngày một phổ biến hơn. Giải đấu National Student Open Cup là một minh chứng điển hình với sự tham gia của hơn 100 trường đại học, cao đẳng trên toàn Việt Nam. Ngoài ra, nhiều đơn vị như Intel cũng đang liên kết với các đối tác trong nước để thúc đẩy thể thao điện tử cách tổ chức các sân chơi và giải đấu ở nhiều cấp độ, như gần đây nhất là Đấu Trường Máy Tính, Intel Tech Camp, v.v.
Tầm quan trọng của những chính sách hỗ trợ đối với phát triển ngành
Lĩnh vực game và thể thao điện tử sở hữu những tiềm năng đáng nể, và ngày càng nhiều các studio và nhân tài trong ngành xuất hiện. Trong quá khứ, sự hỗ trợ từ chính phủ đã được chứng minh là yếu tố quan trọng thúc đẩy sự phát triển của ngành công nghiệp game ở nhiều thị trường.
Những studio này thường bắt nguồn từ những dự án khởi nghiệp ở quy mô nhỏ và ngân sách thấp nhằm phát triển trò chơi tâm huyết mà họ hằng ấp ủ. Khuyến khích sự phát triển của lĩnh vực trò chơi có thể liên quan đến việc tạo ra một môi trường pháp lý và thuế cho phép những studio khởi nghiệp này phát triển mạnh mẽ mà không phải chịu quá nhiều gánh nặng về tài chính trong thời gian đầu.
Mỗi quốc gia áp dụng thuế theo cách riêng nhưng mục tiêu quan trọng là để tạo động lực và điều kiện tối đa để các nhà phát triển có thể mang những sản phẩm tốt nhất đến người dùng. Ở Mỹ, các nhà phát triển game có thể được hưởng khoản tín dụng thuế R&D (nghiên cứu và phát triển) cho việc tạo và cải thiện sản phẩm. Hay ở Anh, chính phủ hỗ trợ các nhà phát triển game bằng cách hoàn thuế cho số tiền họ chi vào việc thiết kế, sản xuất và thử nghiệm trò chơi mới.
Thậm chí, luật Nghĩa vụ quân sự vốn được coi là nghiêm ngặt nhất của Hàn Quốc cũng sẵn sàng miễn cho những game thủ đạt được thành tích thi đấu quốc tế cao. Đối với mảng thể thao điện tử, những giải đấu Việt Nam hiện nay tuy ngày một nhiều nhưng lại thiếu một tầm nhìn chung. Các giải đấu lớn chủ yếu đến từ những đơn vị phát hành nhằm quảng bá trò chơi. Trong khi đó, sự phát triển của ngành thể thao điện tử cần được triển khai một cách nhất quán với một hệ sinh thái hoàn chỉnh, đáp ứng tối đa các nhu cầu từ người chơi, các đơn vị sản xuất cho đến các nhà hoạch định chính sách.
Đầu những năm 2000, Hàn Quốc đã thực thi hàng loạt chính sách hỗ trợ ngành game, tạo nên một vòng tròn sinh thái hoàn chỉnh, thành lập tổ chức KeSPA (Hiệp hội thể thao điện tử Hàn Quốc) để tập trung tổ chức những giải đấu game tầm cỡ. 2,5 triệu USDNhờ sự hỗ trợ đó, Hàn Quốc được xem là cường quốc về thể thao điện tử và thu được rất nhiều lợi ích kinh tế trong lĩnh vực này. Một trong những game thủ cực kỳ nổi tiếng tại Hàn Quốc – Lee 'Faker' Sang-hyeok – sở hữu thu nhập đến 2,5 triệu USD.
Ở Việt Nam, Hội Thể Thao Điện Tử Giải Trí Việt Nam (VIRESA) đã trở thành đầu tàu thúc đẩy sự phát triển của thể thao điện tử. VIRESA đã phối hợp và hỗ trợ với các đơn vị nhà phát hành lớn như VNGGames để tổ chức các giải đấu tầm cỡ, gần đây nhất là giải Giao hữu Liên Minh Huyền Thoại giữa đội tuyển Hàn Quốc và Việt Nam vào tháng 9/2023.
VIRESA cũng làm việc với các trường đại học để dần phổ cập thể thao điện tử qua mô hình câu lạc bộ. Tuy vậy, việc đại chúng hóa thể thao điện tử đòi hỏi nhiều nỗ lực và hỗ trợ hơn nữa từ cấp chính phủ để đưa ra chiến lược quản lý và phát triển phù hợp bởi đây là một chặng đường dài, đòi hỏi sự hợp tác của nhiều bên.
Chắp cánh cho sự bùng nổ của ngành game Việt
Không phải ngẫu nhiên mà Hàn Quốc trở thành những cường quốc kinh tế về game. Họ đánh giá được lĩnh vực này sở hữu tiềm năng rất lớn để bứt phá và cái cần chỉ là điều kiện, cơ hội. Mở ra hướng đi thoáng hơn với nhiều chính sách và phúc lợi là cách tốt nhất để giải quyết khó khăn, thúc đẩy thị trường này phát triển vượt bậc.
Với lĩnh vực phát triển game, Chính phủ có thể xem xét đưa ra những chính sách ưu đãi, khuyến khích các studio game nghiên cứu và phát triển những sản phẩm giá trị cao, mang lại nhiều lợi ích về nhiều mặt. Game cũng là một công cụ tốt để quảng bá văn hóa của một quốc gia đến thế giới. Vì vậy, các nhà lập sách có thể xem xét các yếu tố này để đưa ra những chính sách nhằm thúc đẩy những kỹ sư tài năng của đất nước tạo ra các sản phẩm trò chơi chất lượng.
Trong khi đó, thể thao điện tử đòi hỏi sự thay đổi lớn về chính sách và môi trường pháp lý. Mỗi đất nước sẽ có những góc nhìn riêng về trò chơi điện tử, nhưng những lợi ích lớn lao về mặt kinh tế mà bộ môn này mang lại là không thể phủ nhận. Chính vì vậy, nếu muốn phát triển thể thao điện tử về mọi mặt, cơ quan quản lý cần phải tạo điều kiện, môi trường phù hợp để các bên liên quan như VIRESA, các trường đại học, các công ty phát hành game, và các thương hiệu có thể mạnh dạn hơn trong việc đào tạo, tạo sân chơi một cách bài bản và dài hạn.
Đối với việc phát triển tài năng, Việt Nam cần có nhiều hơn các chính sách hỗ trợ game thủ ngay từ sớm. Các lớp dạy về thể thao điện tử nên được đầu tư bài bản, chỉn chu và được hợp thức hóa, chứ không chỉ tổ chức nhen nhóm và rời rạc.
Về việc cạnh tranh danh hiệu, Việt Nam cần tăng thêm các phúc lợi cho tuyển thủ khi tham gia học tập và thi đấu, tạo ra các chính sách phù hợp giúp các nhà tài trợ thoải mái hơn khi phát triển các dịch vụ trong nước. Có như vậy, các đội tuyển thể thao điện tử tại Việt Nam mới có đầy đủ tiềm lực và điều kiện để tập trung vào rèn luyện tốt nhất. Đó cũng là cách mà các nước phát triển Hàn Quốc, Anh, Mỹ hay Trung Quốc đang áp dụng.
Theo tác giả Phùng Việt Thắng, Giám đốc Nhóm Kinh doanh, Marketing, và Truyền thông, Tập đoàn Intel tại thị trường Việt Nam